Bohaterowie filmu

Prof. Jan Hanasz, pseudonim z lat działalności opozycyjnej: Namysłowski. Urodził się 29 lipca 1934 w Poznaniu. W 1955 ukończył studia astronomiczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Do 1963 asystent w zakładzie Astronomii (później; Centrum Astronomiczne Mikołaja Kopernika w Toruniu) Polskiej Akademii Nauk. W latach 1964 – 1966 uzyskał stypendium Wydziału Radiofizyki CSIRO w Sydney. Radioastronom, w latach 70 autor pierwszego eksperymentu kosmicznego na satelicie „Interkosmos - Kopernik 500’’Od 1955 do roku 1994 został oficjalnym pracownikiem naukowym Zakładu Astronomii PAN. W latach 1996 – 1999 kierował polskim eksperymentem kosmicznym na rosyjskim satelicie ‘’Interball 2’. Podczas swojej kadencji na tym stanowisku od roku 1981 do 1985 pełnił funkcje kierownika Pracowni Astrofizyki. W 1981 obronił prace habilitacyjną.
Członek Komitetu Badań Kosmicznych, i Satelitarnych PAN, Komitetu Astronomii PAN, Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, Międzynarodowej Unii Astronomicznej, Komitetu Badań Przestrzeni Kosmicznej, Europejskiego Stowarzyszenia Geofizycznego i Amerykańskiej Unii Geofizycznej.
Od września 1980 roku należał do NSZZ ‘’Solidarność’’ W Centrum Astronomicznym Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk w Toruniu.Niepodważalnie Jeden z czołowych przywódców podziemnej „Solidarności” w regionie toruńskim. Dzięki szerokim kontaktom w środowisku naukowym zbudował prężnie działającą grupę ludzi, która była inicjatorem w latach 80- tych akcji propagandowych przeciwko strukturze PRL’u w Toruniu.
W Grudniu 1981 roku kilka dni po ogłoszeniu stanu wojennego współorganizował ‘’Toruński Informator Solidarności, którego pierwszy numer trafił do kolportażu z data 2 stycznia 1982 roku. Hanasz został osoba odpowiedzialną za koordynowanie pracy drukarni. Z przeciętną regularnością trzech numerów w miesiącu w nakładzie od 1500 do 3000 egzemplarzy. Toruński Informator Solidarności docierał do zakładów pracy Torunia, Grudziądza, Włocławka, Inowrocławia, Bydgoszczy a także Warszawy i za granicę. W kwietniu 1982 podczas oficjalnego wręczenia dyplomu Polskiej Akademii Nauk i Akademii Nauk ZSRR za udział w programie Interkosmos. Hanasz w publicznym przemówieniu zaprotestował przeciwko bezprawiu stanu wojennego oraz uwiezieniu Antoniego Stawikowskiego i innych naukowców. Wiosną 1982 służba Bezpieczeństwa aresztowała kilka osób z podziemnego Tymczasowego Prezydium Zarządu Regionu Toruńskiego NSZZ Solidarność wraz jego przewodniczącym Kazimierzem Nogą.Hanasz wszedł w skład nowego TPZR a następnie objął jego kierownictwo. Na przełomie 1982 i 1983 stanął na czele TPZR, składającego się poza nim z Ryszarda Musielaka, Krzysztofa Rzabińskiego, Wiesława Cichonia, Komockiego, Jacka Stankiewicza i Andrzeja Madraka. TPZR (przemianowane w 1983 roku na regionalną Komisję Wykonawczą NSZZ ‘Solidarność’ Toruń) rozwijało kontakty w kraju – szczególnie z podziemną ‘’Solidarnością’’ w Bydgoszczy i za granicą – m.in. z Radiem Wolna Europa oraz z Sewerynem Blumsztajnem w Paryżu, z którym Hanasz spotkał się latem 1983, uzgadniając sposoby przesyłania informacji oraz prasy podziemnej za granicą. Prowadzono liczne akcje ulotkowe, w wielu zakładach pracy Torunia rozwijała się prasa podziemnych komisji zakładowych. Do toruńskiego kolportażu trafiały liczne wydawnictwa konspiracyjne z Warszawy. Działalność dokumentowana była w archiwum ukrytym pod podłogą Instytutu Matematyki UMK.Hanasz zrezygnował z funkcji szefa RKW w połowie 1984 roku obawiając się dekonspiracji. Nie wycofał się jednak z działalności, organizując podziemne radio i telewizję ‘’Solidarność’’ w Toruniu, stworzone dzięki pomysłowi Jerzego Wieczorka i Jerzego Jaśmanowicza. Zygmunt Turło i Wieczorek konstruowali nadajniki radiowe przyczepiane do balonów wykonanych z dętek piłek plażowych napełnionych wodorem. Nadajniki startowy w niebo kilka kilometrów od Torunia leciały nad miasto z wiatrem.SB bez owocnie próbowało je namierzyć, sprawa wydała się dopiero, gdy jeden z nadajników wylądował na Białorusi. Radio było odbierane nawet do 40 km od Torunia. Pierwsza audycję nadano 8 listopada 1982.Programy zapowiadano w prasie podziemnej. Zimą 1984 Hanasz wraz z Grzegorzem Drozdowskim i Leszkiem Zalewskim zorganizowali ‘’balonową’’ audycje na Górnym Śląsku na prośbę lokalnej „Solidarności”
W 1985 roku przed wyborami do Sejmu Hanasz organizował telewizyjne transmisje haseł antywyborczych za pomocą nadajnika zbudowanego przez Turłę i Eugeniusza Pazderskiego. Pierwsza audycja telewizyjna nadana 14 września 1985, objęła swoim zasięgiem centrum Torunia. Druga z 27 września była do największej dzielnicy Torunia – Rubinkowa. Po jej zakończeniu Hanasz. Łukaszewski, Turło i Zalewski zostali aresztowani przez SB.
Podczas czteromiesięcznego śledztwa Hanasz odmówił składania zeznań. W tym czasie decyzja władz został pozbawiony pracy. O uwolnieniu aresztowanych wystąpiła Rada Naukowa CAMK. Wilhelmina Iwanowska – członek rzeczywisty PAN, ….oraz liczne środowiska z kraju i za granicą. Hanasz został skazany 26 Stycznia 1986 wraz z kolegami za półtora roku pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata W1986 został przyjęty do pracy na niższym stanowisku adiunkta bez możliwości wyjazdów naukowych za granicą. Przywrócono go na stanowisko docenta w 1989 roku.
W 1987 roku nawiązał kontakt z pracownikami Uniwersytetu Gdańskiego w celu produkcji na większą skalę nadajników telewizyjnych.Pazderski skonstruował prototyp nadajnika telewizyjnego, który charakteryzował się dużą mocą i małymi rozmiarami. nadajniki te miały być wyprodukowane w kilkudziesięciu egzemplarzach i działać w całym kraju, jednak SB zarekwirowała w Gdańsku cześć zmontowanej aparatury.Hanasza zatrzymano i przeprowadzono rewizję w jego mieszkaniu.
Po tych wydarzeniach nie wznowiono prac nad nowym system nadawczym gdyż jak wspomina Hanasz – ‘’nadeszła wolność i nowy system nadawczy okazał się nie potrzebny’’
W 2009 roku za wybitne osiągnięcia i zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w podejmowanej z pozyt kim dla kraju pracy zawodowej i społecznej został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu odrodzenia Polski.
Bibliografia:
Opozycja w PRL: słownik biograficzny 1956 – 1989,Tom 2, Małgorzata Strasz str.114 - 116
Netografia:
http://www.encyklopedia-solidarnosci.pl/wiki/index.php?title=Strona_g%C5%82%C3%B3wna
Na zdj. Senator Jan Wyrowiński i Prof. Jan Hanasz

Piotr Łukaszewski urodził się 2 października 1953 roku w Piotrkowie Kujawskim.Edukację swoją jednak kontynuował w Toruniu w Technikum Mechaniczno – Elektrycznym w Toruniu (1974). W latach 1977 – 1985 pracował jak i był członkiem komitetu zakładowego
w Zakładach Włókien Chemicznych Elana.Delegat na I Walne Zgromadzenie Delegatów Regionu toruńskiego, współzałożyciel toruńskiego Komitetu Obrony więzionych za przekonania.Od 1980 czynnie udzielał się w konspiracyjnym Radiu ‘’Solidarność.

13 października 1981 roku uczestniczył w strajku w Elanie. Po odbytym strajku współorganizował Tajne Tymczasowe Prezydium Zarządu Regionu . Do kwietnia 1982 roku
był głównym organizatorem kontaktów zagranicznych kolportażu w zakładach pracy. Był także działaczem Rejonowego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności , zwolnionym z Pracy i ich Rodzinom(Diecezjalny Ośrodek Charytatywno- Społeczny)przy parafii Wniebowstąpienia NMP.W latach 1982, 1983 współorganizował manifestacje z okazji
3 Maja. Był Współzałożycielem podziemnego pisma „Elana” (1982 – 1985). Jego funkcja polegała na dostarczaniu papieru i sprzętu .Od 1989 roku całościowy kolporter wydawnictw podziemnych. 30 kwietnia 1982 został aresztowany. Wyrok zapadł 22 czerwca 1982 gdzie został skazany w tzw. Procesie Elanowskim na 1 rok więzienia w zawieszeniu. W latach 1983 – 1989 współpracował z regionalnym Komitetem Wykonawczym. Organizował dzielnicową strukturę podziemnego ‘’S’’na Mokrym w Toruniu.W 1984 został członkiem Komitetu Upamiętniającego Miejsce Uprowadzenia ks. Jerzego Popiełuszki, działacz Duszpasterstwa Ludzi Pracy. W latach 1984 – 1988 podjął się organizacji Dni Kultury Chrześcijańskiej, miedzy czasie (1986-1988) współorganizował Mszę za Ojczyznę W 1985 udostępniał lokal na emisję haseł solidarnościowych w paśmie TVP1, w momencie wkroczenia SB uciekał po balkonach, po wszystkich zdarzeniach ponownie został aresztowany (28 IX 1985) .22 I 1986 został skazany na 1 rok więzienia w zawieszeniu i karę grzywny w toku wydarzeń w roku 1986 sprawę umorzono na mocy amnestii. Niestety Jego działalność odbiła się na Jego życiu zawodowym został zwolniony z pracy. W latach 1985-1986 był bezrobotny. Na szczęście niedługo i już w 1986 do 1993 był kierownikiem zespołu terapeutycznego w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Toruniu. Warto też wspomnieć ze w 1987 był członkiem jawnego Tymczasowego Komitetu Założycielskiego „S” w Elanie, gdzie pełnił funkcję łącznika pomiędzy toruńskimi zakładami pracy. Po przerwie w latach 1989-1991 został przywrócony do pracy w Elanie, gdzie został członkiem Komitetu zakładowego a następnie w roku 1990 wiceprzewodniczącym Komitetu Zakładowego jak i honorowym członkiem Zarządu Regionu.
Od 1991 założył własną działalność gospodarczą. Wybitny autor wniosków racjonalizatorskich w dziedzinie elektroniki.

W 2001 roku został wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury .


Zygmunt Turło

Astronom PAN, Fizyk, Radioastronom. Urodzony 31 X 1936 roku w Wilnie. Od 1959 roku związany z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.   W 1984 roku (we współpracy z Janem Hanaszem i Jerzym Wieczorkiem)  skonstruował  nadajnik radiowy o mocy 1W, który wznoszony był przez napełnione wodorem balony.  Był również jednym z konstruktorów nadajnika dla podziemnej telewizji, dzięki któremu w TVP 1 wyemitowano hasła solidarnościowe.
Zatrzymany podczas emisji 10 X 1985 roku trafił do aresztu, skąd, wskutek amnestii, został wypuszczony po 4 miesiącach.

Leszek Zaleski urodził się 23 października 1936 w Płocku. W 1958 ukończył studia na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Członek PTTK, Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członek Zarządu Klubu Wysokogórskiego w Toruniu.
W latach 1958-1990 był nauczycielem najpierw w Technikum Ekonomicznym w Toruniu następnie w  Zaocznym Technikum Zawodowym oraz w Centrum Kształcenia Ustawicznego w Toruniu. W 1977 był uczestnikiem wyprawy w Hindukusz, dwa lata później w 1979 na Spitsbergen.
Od października 1980 był aktywnym działaczem w „S”. Był również członkiem Prezydium Miejskiego Komitetu Zakładowego. Podczas pracy w CKU objął funkcję wiceprzewodniczącego Koła „S” w CKU. Natomiast w 1981 objął stanowisko wiceprzewodniczącego Komisji Okręgowej Pracowników Oświaty i Wychowania w Toruniu. W lipcu 1981 został minowany delegatem na I Walnego Zgromadzenia Delegatów Regionu Toruńskiego.
W 1982 w wyniku publicznego potępiania wprowadzenia stanu wojennego wobec nauczycieli i słuchaczy CKU został zwolniony z pracy oraz pozbawiony prawa wykonywania zawodu nauczyciela przez 3 lata.
Na przełomie 1982/1983 pracował w Teatrze im. Wilama Horzycy w Toruniu. W latach 1982-1989 był aktywnym współpracownikiem czasopisma podziemnego „Toruński Informator Solidarności”.
W 1984 wstąpił do Regionalnego Komitetu Wykonawczego „S” Toruń.Był tam odpowiedzialny za kontakty z Podregionami, rolnikami, pracownikami oświaty z racji znajomości tego właśnie środowiska. Niestety 25 września 1985 został aresztowany i przetrzymywany w areszcie RUSW w Toruniu, następnie został przeniesiony do Aresztu Śledczego w Bydgoszczy. W lutym 1986 roku został skazany na 1, 5 roku więzienia w zawieszeniu na 3 lata.
W 1989 został członkiem Prezydium Regionalnego Komitetu Wykonawczego „S” Toruń. W latach 1990-2005 stał się członkiem Unii Wolności W 1990 przeszedł na emeryturę.
Od 2006 wstąpił do Stowarzyszenia Viribus Unitis, działającego na rzecz idei społeczeństwa obywatelskiego.
Zaleski był wielokrotnie wyróżniany za pracę pedagogiczną, odznaczony Medalem Kopernikowskim (1973, 1976), Złotym Krzyżem Zasługi (1979), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1991), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2001), uhonorowany odznaką Zasłużony Działacz Kultury (2001).

Netografia:

http://www.encyklopedia-solidarnosci.pl/wiki/index.php?title=Strona_g%C5%82%C3%B3wna

na zdj. Leszek Zaleski i Zygmunt Turło
Eugeniusz Pazderski

Astronom, urodzony 9 V 1952 roku w Rozstrzębowie (powiat Nakło). Od 1976 związany z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pracuje w Centrum Astronomii UMK. Laureat nagrody naukowej im. Mikołaja Kopernika z 2005 roku. Jako pracownik Katedry Radioastronomii UMK, brał udział w konstrukcji nadajnika dla podziemnej telewizji w 1985 roku. Sprzęt posłużył do emisji haseł solidarnościowych  na antenie TVP 1. W noc z 26 na 27 Września 1985, podczas audycji został przyłapany i aresztowany na 48 godzin. W 1987 roku przygotowywał kolejny, mniejszy i prostszy w obsłudze nadajnik dla podziemia. Projekt nie doszedł do skutku; prototyp został zarekwirowany przez SB podczas nalotu na Instytut Fizyki UMK.

Grzegorz Drozdowski

Matematyk. Urodzony 13 III 1950 roku w Szczecinku. Od 1973 roku związany z Uniwersytetem im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Były członek tymczasowego prezydium  zarządu NSZZ Solidarność regionu toruńskiego. Wchodził w skład grupy kierowniczej, koordynującej prace  podziemne.  Był jednym z pomysłodawców audycji „Radia Solidarność”, w ramach której wypuszczał nadajniki radiowe, przyczepione do balonów, napełnionych wodorem.
Obecny podczas pierwszego  wejścia na wizję TVP 1 z hasłami solidarnościowymi, dokonanego ze sprzętu nadawczego rozłożonego w mieszkaniu na toruńskim Rubinkowie.